CORAL BLEACHING

Coral Bleaching: ปะการังฟอกขาว – สัญญาณเตือนจากทะเลที่กำลังป่วย
 

ปะการัง (Coral) ไม่ใช่แค่สิ่งมีชีวิตสวยงามที่ดึงดูดนักท่องเที่ยว แต่คือ “โครงสร้างพื้นฐานของระบบนิเวศทะเลเขตร้อน” ซึ่งมีบทบาทสำคัญทั้งในด้านความหลากหลายทางชีวภาพ การคุ้มครองชายฝั่ง และเศรษฐกิจท้องถิ่น

ทว่าในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา ปะการังกำลังเผชิญกับวิกฤตที่เรียกว่า “การฟอกขาว” (Coral Bleaching) ซึ่งอาจทำให้แนวปะการังทั่วโลกถึงขั้นล่มสลาย
 

Coral Bleaching คืออะไร?
 

การฟอกขาวของปะการัง หมายถึง ภาวะที่ปะการังสูญเสียสาหร่ายซูแซนเทลลี (Zooxanthellae) ซึ่งอาศัยอยู่ในเนื้อเยื่อของมันและมีบทบาทสำคัญในการให้พลังงานแก่ปะการังผ่านกระบวนการสังเคราะห์แสง

เมื่อเกิดภาวะเครียด เช่น อุณหภูมิน้ำทะเลสูงเกินปกติ, ปะการังจะขับสาหร่ายนี้ออก ส่งผลให้ปะการังกลายเป็น “สีขาวซีด” และ เสี่ยงต่อการตายหากภาวะเครียดไม่ยุติในเวลาอันสั้น
 

สาเหตุหลักของการเกิดปะการังฟอกขาว
 

1. ภาวะโลกร้อนและอุณหภูมิน้ำทะเลสูงขึ้น

   • แค่เพียง 1–2°C เหนืออุณหภูมิเฉลี่ย ก็สามารถทำให้ปะการังเกิดการฟอกขาวได้

2. การเปลี่ยนแปลงของความเค็มและแสงแดด

   • ฝนตกหนัก, น้ำท่วม, หรือแสงแดดจัดเกินไปก็เป็นปัจจัยร่วม

3. มลพิษจากฝั่งทะเล

   • น้ำเสีย, สารเคมี, ตะกอนดินที่ไหลลงทะเล ทำให้ปะการังอ่อนแอ

4. การเกิด “El Niño”

   • ปรากฏการณ์เปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ทำให้น้ำทะเลร้อนกว่าปกติทั่วโลก
      

ผลกระทบจากการฟอกขาวของปะการัง
 

• ระบบนิเวศเสียสมดุล: ปะการังเป็นบ้านของปลาทะเลหลายร้อยชนิด การเสื่อมสภาพของแนวปะการังจะทำให้แหล่งอาศัยและแหล่งอาหารหายไป

• เศรษฐกิจท้องถิ่นได้รับผลกระทบ: อุตสาหกรรมประมงและการท่องเที่ยวพึ่งพาแนวปะการัง

• ลดประสิทธิภาพการป้องกันชายฝั่ง: แนวปะการังช่วยลดแรงคลื่นก่อนซัดเข้าฝั่ง หากปะการังตาย พื้นที่ชายฝั่งเสี่ยงต่อการกัดเซาะเพิ่มขึ้น
   

สถานการณ์ในประเทศไทย
 

• แนวปะการังใน ทะเลอันดามัน และ อ่าวไทย เผชิญการฟอกขาวหลายระลอกในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะในปี พ.ศ. 2553, 2563 และล่าสุดในปี 2566

• อุทยานแห่งชาติทางทะเลหลายแห่งต้องประกาศ “ปิดพื้นที่” บางช่วงเพื่อฟื้นฟูระบบนิเวศ

• ปะการังบางชนิดฟื้นตัวได้ แต่บางชนิด เช่น ปะการังเขากวาง มีความเปราะบางและอัตรารอดต่ำ
   

แนวทางการฟื้นฟูและป้องกัน
 

1. ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เพื่อชะลอภาวะโลกร้อน

2. จำกัดกิจกรรมในพื้นที่แนวปะการัง เช่น ห้ามทิ้งสมอเรือ ห้ามเหยียบหรือจับปะการัง

3. วิจัยและเพาะพันธุ์ปะการังทนร้อน (Thermal-resistant coral)

4. เฝ้าระวังและติดตามข้อมูลอุณหภูมิทะเลอย่างต่อเนื่อง
    

แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม
 

• กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง: รายงานการฟอกขาวของปะการัง

• WWF ประเทศไทย: ปะการังฟอกขาวคืออะไร?

• ศูนย์ปะการังเทียม: ความรู้เกี่ยวกับระบบนิเวศแนวปะการัง

• สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ทางทะเล ม.บูรพา