SEAGRASS LOSS

Seagrass Loss: การสูญเสียหญ้าทะเล – เมื่อทุ่งอาหารของทะเลหายไป
 

หญ้าทะเล (Seagrass) เป็นพืชดอกที่อาศัยอยู่ใต้น้ำทะเลตื้น พบได้ตามชายฝั่งที่น้ำใสและนิ่ง โดยมีลักษณะคล้ายทุ่งหญ้าใต้น้ำที่ปกคลุมพื้นทะเล แม้จะดูไม่โดดเด่นเท่าปะการัง แต่หญ้าทะเลคือ หนึ่งในระบบนิเวศที่สำคัญที่สุดของทะเลเขตร้อน โดยทำหน้าที่เป็นแหล่งอนุบาลสัตว์ทะเล ดูดซับคาร์บอน และป้องกันการพังทลายของพื้นทะเล ทว่าในหลายพื้นที่ หญ้าทะเลกำลัง เสื่อมโทรมและหายไปอย่างต่อเนื่อง จากผลกระทบที่เกิดจากกิจกรรมของมนุษย์และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
 

ทำไมหญ้าทะเลจึงสำคัญ?
 

• เป็น แหล่งอาหารและที่อยู่อาศัยของสัตว์ทะเลหลายชนิด เช่น พะยูน เต่าทะเล ม้าน้ำ ปลา กุ้ง ปู

• ทำหน้าที่ ดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ ได้มากกว่าป่าบนบกบางชนิด (ถือเป็น Blue Carbon Ecosystem)

• ช่วย ยึดเกาะตะกอน ป้องกันการพังทลายของพื้นทะเลและลดความขุ่นของน้ำ

• เป็น แหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำวัยอ่อน มีบทบาทสำคัญต่อความมั่นคงทางอาหารในระบบประมงชายฝั่ง
   

สาเหตุของการสูญเสียหญ้าทะเล
 

1. น้ำเสียและตะกอนดิน จากการก่อสร้าง การเกษตร และการท่องเที่ยว ทำให้น้ำขุ่นแสงส่องไม่ถึง

2. การทิ้งสมอเรือหรือเหยียบย่ำโดยเรือท่องเที่ยวและนักดำน้ำ

3. การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิทะเลและระดับความเค็ม

4. ขยะทะเลและพลาสติก ที่ลอยมาตกค้างบนทุ่งหญ้าทะเล

5. การใช้ชายฝั่งอย่างไม่เหมาะสม เช่น การถมทะเล การปล่อยน้ำเสียโดยไม่มีระบบบำบัด
    

ผลกระทบจากการสูญเสียหญ้าทะเล
 

• พะยูนและเต่าทะเลขาดแหล่งอาหาร → ทำให้จำนวนประชากรลดลงอย่างต่อเนื่อง

• ความสามารถในการดูดซับคาร์บอนลดลง → กระทบต่อการแก้ปัญหาโลกร้อน

• ปลาวัยอ่อนและสัตว์น้ำขาดแหล่งอนุบาล → ทำให้ทรัพยากรประมงลดลง

• การพังทลายของพื้นทะเล และเพิ่มการขุ่นของน้ำทะเล → ทำลายความสมดุลของระบบนิเวศโดยรวม
   

สถานการณ์ในประเทศไทย
 

• ประเทศไทยมีหญ้าทะเลกระจายอยู่ตามแนวชายฝั่ง ฝั่งอ่าวไทยและทะเลอันดามัน โดยเฉพาะในพื้นที่อ่าวพังงา กระบี่ ตรัง ชุมพร และสมุทรสงคราม

• จำนวนหญ้าทะเลบางพื้นที่ลดลงอย่างชัดเจนในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะในเขตเมืองท่องเที่ยว

• พะยูนซึ่งกินหญ้าทะเลเป็นอาหารหลัก กำลังเผชิญกับปัญหาการขาดแหล่งอาหารและถิ่นอาศัย
   

แนวทางการฟื้นฟูและอนุรักษ์หญ้าทะเล
 

1. ป้องกันไม่ให้น้ำเสียและตะกอนดินไหลลงทะเล โดยมีระบบกรองหรือแนวกันชนธรรมชาติ

2. ควบคุมกิจกรรมทางเรือในพื้นที่หญ้าทะเล เช่น ห้ามทิ้งสมอ ห้ามใช้เจ็ตสกี

3. จัดตั้งเขตอนุรักษ์และฟื้นฟูหญ้าทะเล โดยอาศัยความร่วมมือระหว่างรัฐ ชุมชน และภาคธุรกิจ

4. ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของนักเรียนและเยาวชน เช่น โครงการติดตามการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่หญ้าทะเล หรือกิจกรรมเก็บขยะชายฝั่ง

5. บูรณาการการวางแผนใช้ชายฝั่งอย่างยั่งยืน ไม่เน้นการพัฒนาโดยละเลยธรรมชาติ
    

แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม 
 

• กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง: รายงานพื้นที่หญ้าทะเลประเทศไทย

• WWF ประเทศไทย: หญ้าทะเลกับการลดโลกร้อน

• มูลนิธิอันดามัน: โครงการอนุรักษ์พะยูนและหญ้าทะเล

• UNESCO Thailand: Blue Carbon และระบบนิเวศชายฝั่ง